آشنایی با سیل در پورتو آلگره | قسمت ۱

بافت جغرافیایی و تاریخی

شهر پورتو آلگره دارای یک جغرافیای پیچیدهبا توپوگرافی از تپه های بیش از ۳۰۰ متر ارتفاع و مناطق مسطح که بیشتر آنها نزدیک به آب و زیر سطح ۳ متر از سطح دریا قرار دارند، برای اکثر نقاط شهر “سطح سیل” محسوب می شود.

پنج رودخانه در داخل ایالت به دریاچه گوایبا می ریزند (که هنوز هم Rio Guaíba نامیده می شود، تا به امروز جنجال نامگذاری) که بخش بزرگی از شهر را احاطه کرده و خروجی آب های منطقه ای است که ۳۰ درصد از کل منطقه جغرافیایی ایالت را در بر می گیرد.

علاوه بر این، از اواخر قرن ۱۹، شهر پورتو آلگره بر فراز گوایبا پیشروی کرد، با احداث محل های دفن زباله که اکثر آنها در سطوحی هستند که مستعد سیل نیز هستند. بدتر شدن این جنبه، افزایش شهرنشینی، نه تنها در پورتو آلگره، بلکه در مناطقی در سواحل رودخانه‌هایی که به گوایبا می‌ریزند، وجود دارد که منجر به افزایش ضد آب بودن خاک، کاهش ظرفیت جذب آب و افزایش سرعت جریان آب از مناطق مرتفع به سمت رودخانه ها و دریاچه ها.

از این شرایط جغرافیایی بود که در سال ۱۹۴۱، پس از طوفان های ایالتی، دومین سیل بزرگ ثبت شده در تاریخ شهر پورتو آلگره، دومین سیل پس از این سیل فعلی، در سال ۲۰۲۴ رخ داد. سطح گوایبا به ۴٫۷۵ متر، ۱٫۷۵ متر بالاتر از سطح سیل رسید و ۷۰ هزار نفر بی خانمان شدند.

پس از این رویداد یک سیستم حفاظت از سیل در دهه ۱۹۷۰ ساخته شد برای مناطق شهری یا مناطقی که پیش بینی شهرنشینی دارند. از بین گزینه های ارائه شده در آن زمان، سیستم به دلیل رابطه بین هزینه اجرا، اثربخشی و سادگی نسبی در عملکرد آن انتخاب شد. این سیستم متشکل از عناصر یکپارچه مختلف، از جمله دایک ها، سیل گیرها، اتاق های پمپ و “پرده محافظ” بود که دایک ها را ادامه می دهد و امروزه به عنوان “Muro da Mauá” شناخته می شود.

این دیوار از منطقه ای می گذرد که رودخانه گوایبا بیشترین باریک شدن خود را دارد و همچنین دارای بیشترین تراکم اشغال شهری است، مرکز پورتو آلگره. بر فراز دیوار، ساخت یک خیابان مرتفع نیز به منظور «حفظ مناظر» رودخانه گوایبا برای کسانی که با ماشین از ورودی شهر عبور می‌کنند، برنامه‌ریزی شده بود، ایده‌ای که هرگز از تخته طراحی خارج نشد و تفکر را منعکس می‌کند. این دیوار متأسفانه به یک جداکننده فیزیکی تبدیل شد و باعث تسریع در فرار ساکنان و مشاغل از مرکز شهر شد.

این سیستم حفاظت از سیل به صورت یکپارچه با سیستم زهکشی شهری شهر برنامه ریزی شده بود و با توافقی بین اداره ملی کارهای بهداشتی (DNOS) که نیمی از هزینه کار را پوشش می داد و دولت ایالتی و شهرداری تامین مالی شد. پورتو آلگره

در پنجاه سالی که از ساخت این سیستم می گذرد، هرگز تحت فشار نبوده است. این واقعیت، در ابتدا، تعجب آور نیست، زیرا کارشناسان موسسه تحقیقات هیدرولیک UFRGS (IPH) خطر وقوع سیل مانند سیل در سال ۱۹۴۱ را که هر ۱۵۰۰ سال یک بار رخ می دهد مدل کرده بود.. با این حال، این مدل‌ها به رویدادهای جدید بسیار حساس هستند، که با تغییرات آب و هوایی افزایش می‌یابند. همانطور که دارسی نونس، معاون اداره آب و فاضلاب شهری (Dmae) در مصاحبه ای به آن اشاره کرد، اخیراً، قسمت های کوچکتر منجر به شروع رویه ها شده است: “ما در هشت ماه گذشته سه رویداد برای غلبه بر و آزمایش سیستم برای اولین بار داشته ایم.”. در سال ۲۰۲۳، مناطق Vale do Taquari و Eldorado do Sul دچار سیل شدید شدند، همچنین در پورتو آلگره بالا آمد و حتی آب را از یکی از سیلاب ها نشت کرد، اما پایتخت را به خطر نینداخت.

الان چه اتفاقی افتاد؟

از جانب آوریل ۲۰۲۴باران های شدیدی در داخل شهر ریوگرانده دو سول ثبت شد که با پدیده ال نینو بدتر شد و حجم آن بسیار بیشتر از حد انتظار بود. همچنین به دلیل طوفان ها، سطح اقیانوس اطلس، جایی که آب ها تخلیه می شوند، بالاتر از حد نرمال بود، به دلیل به اصطلاح ” جزر و مد طوفانی”.

در ۲۹ آوریل، شهرداری پورتو آلگره قبلاً در شبکه های خود انباشت آب به دلیل باران را اعلام کرد و به کسانی که در “مناطق با خطرات هیدرولوژیکی” زندگی می کنند هشدار داد، هرچند بدون مشخص کردن مناطق. در ۱ می، این خبر قبلا گزارش شده بود سیل تاریخی در واله دو تاکواری، با هشدار دفاع مدنی به ساکنان برای ترک مناطق خطرناکو هشداری در پورتو آلگره برای ساکنان منطقه جزیره صادر شد که نه تنها شامل سیستم مهار نمی شود، بلکه سطح سیل کمتری نیز دارد (حدود ۲ متر). با این حال هیچ سیگنال هشداری برای کل شهر صادر نشد. در آن لحظه آب به سرعت از رودخانه ها به سمت گوایبا پایین می آمد.

در ۲ می، ساکنان منطقه جزیره، در ناحیه پورتو آلگره در غرب گوایبا، قبلاً بی خانمان بودند و IPH پیش بینی خود را منتشر کرد برای افزایش سطح گوایبا به سطوح تاریخی، بیش از ۵ متر. شهرداری فقط برای ساکنان مرکز و منطقه IV هشدار صادر کرد و از سطوح “بالاتر از ۴ متر” صحبت کرد. با این حال، به استثنای ساکنان جزیره، یک روز عادی در پورتو آلگره بود و مرکز تاریخی به طور عادی کار می کرد.

فقط روز بعددر ۳ مه، زمانی که آب از گوایبا از طریق یکی از دریچه های مورو دا مائوآ نشت کرد و علاوه بر این، ظرفیت تلمبه خانه در Av Mauá تجاوز کرد و به مرکز شهر حمله کرد تخلیه از مرکز تاریخی تنها چند ساعت طول کشید تا برخی از ساکنان قصد خروج از خانه‌های خود را داشته باشند و تاجران سعی کنند محصولات خود را قبل از رسیدن آب به آدرس‌هایشان در مکان‌های بالاتر در فروشگاه‌های خود قرار دهند.

سایر نقاط شهر کاملا غافلگیر شدند. بلافاصله پس از آن، دروازه ۱۴، در خیابان سرتوریو، به دلیل نیروی آب شکست و به سرعت به بخش شمالی شهر حمله کرد. در سرندی آب از ارتفاع دایک فراتر رفت. در چندین نقطه شهر نیز آب از طریق فاضلاب طوفان سرریز شد و از چاه ها سرازیر شد. در ساعات بعد، شهر شاهد فروپاشی کامل سیستم مهار سیل بود و سطح آب به بدبینانه ترین شبیه سازی در پایتخت ریو گراند دو سول رسید. در پایان روز تعطیلی فرودگاه سالگادو فیلهو برای مدت نامحدود اعلام شد.

در ۴ مه، گوایبا به سرعت بالا رفت و از سطح ۵ متری سطح دریا فراتر رفت و در شهر هرج و مرج ایجاد کرد، مقامات دولتی و جامعه مدنی قایق های نجات را سازماندهی کردند و پناهگاه هایی را برای کسانی که توسط آب ضربه خوردند ایجاد کردند. سیستم مهار، در بافت منطقه مرکزی شهر، به عنوان یک بازدارنده سیل برای چند ساعت عمل کرد، زیرا در آن روز آب تقریباً به ارتفاع ۱٫۳ متری از سطح خیابان در مرکز تاریخی رسیده بود.

سطح آب در بخش داخلی، یعنی محافظت شده توسط سیستم مهار، به تدریج با گوایبا کاهش یافت، که در ۵ می به رکورد ۵٫۳۵ متر رسید. آب شهر را اشغال کرد و حتی به تلمبه خانه هایی که به حذف آب کمک می کنند حمله کرد و در اوج بحران ۱۹ ایستگاه از ۲۳ ایستگاه پمپاژ شهر را غیرقابل تحمل کرد. پمپ ها بالاتر از سطح سیل نصب نشده بودند، با این دیدگاه خوش بینانه که سیستم تضمین می کند که آب وارد شهر نمی شود. به دلیل فروریختن سیستم، ۴ تصفیه خانه از ۶ تصفیه خانه نیز دچار سیل شدند و مجبور به تعطیلی شدند که منجر به ۷۰ درصد شهر بدون آب آشامیدنی این فروپاشی در بحبوحه افزایش سریع تعداد افراد در پناهگاه‌های اضطراری، ایجاد هجوم آب بطری‌شده در سوپرمارکت‌ها و عمده‌فروش‌ها و کمبود آب در شهر رخ داد. در ۵ ماه مه، شهردار سباستیا ملو از هر کسی که می‌تواند خواست شهر را ترک کند تا مصرف و گردش آب در شهر کاهش یابد.

در روزهای بعد، منطقه شهری پایتخت ریو گراند دو سول، با صدها قایق، قایق، جت اسکی و کایاک که عمدتاً توسط غیرنظامیان خلبانی می‌شدند، در وضعیت جنگ قرار گرفت و عملیات نجات و انتقال تدارکات و تجهیزات را انجام دادند. خیابان ها که اکنون توسط آب تسخیر شده است. اقدامات داوطلبانه هماهنگ شده به صورت اضطراری بین شهرداری، موسسات خصوصی و جامعه مدنی برای خدمت به صدها پناهگاهی که در حال ایجاد بودند، پدیدار شد و تیم‌ها شب را در تلاش برای راه‌اندازی مجدد پمپ‌هایی که سیل زده بودند گذراندند.

تا ۲۱ مه وجود داشت ۵۸۱۶۳۳ بی خانمان و ۷۱۵۰۳ نفر در سرپناه بر اساس گزارش دفاع مدنی ایالت، در سراسر ریو گراند دو سول، سیل به بیش از نیمی از محله های پورتو آلگره رسید. در برخی می توان لک مناطق سیل زده را دنبال کرد نقشه ها توسط تو پلت فرم ایجاد شده توسط شهرداری. دلایل زیادی وجود داشت که ساکنان هنگام وقوع سیل خانه های خود را ترک نکردند، از عدم هشدار، تصور اینکه آب به خانه هایشان نمی رسد، تا شرایط خاصی مانند سن، حیوانات خانگی، محدودیت های فیزیکی، ترس از غارت در میان هرج و مرج و در نهایت، ترس از رفتن به یک پناهگاه.

مهم است که برجسته شود، بر اساس داده های IBGE از سال ۲۰۱۰۶٫۲ درصد از جمعیت منطقه شهری پورتو آلگره در فاولا زندگی می کنند و بیشتر در معرض حوادث آب و هوایی شدید هستند، زیرا آنها در حال حاضر دارای شرایط مسکن و شهری با خطر زیست محیطی بالا هستند. بسیاری از مناطق آسیب دیده از سیل در محله های مسکونی افقی کم درآمد قرار دارند. اینها خانوارهایی هستند که در بحبوحه یک وضعیت فاجعه بار بدون هشدار قبلی قادر به محافظت از دارایی های خود نیستند و همچنین منابع لازم برای پناه گرفتن در مکان دیگری در صورت از دست رفتن خانه خود را نداشتند.

بیشتر بخوانید: مسکن مناسب و حق شهر قبل و بعد از بلایای طبیعی

چه چیزی در سیستم شکست خورد؟

در میان بحران جاری، جستجویی شروع شد تا بفهمیم دقیقاً چه چیزی شکست خورده است، عمدتاً در رابطه با سیستم مهار شهر. کارلوس تودسکینی، مدیر سابق DEP (اداره فاضلاب طوفان) و اداره آب و فاضلاب شهری (Dmae)، اظهار داشت که “سیستم حفاظت شکست خورد زیرا حفظ نشد”. خودروها خاطرنشان می‌کنند که در سال‌های اخیر، میزان سرمایه‌گذاری و کارکنان Dmae کاهش یافته است که منجر به نگهداری نامطمئن سیستم و در نتیجه فاجعه‌ای شده است که نسبت آن می‌توانست بسیار کمتر باشد.

دارسی نونس، معاون فعلی Dmae، استدلال می کند که در سه مورد اخیر غلبه بر سیستم مهار، دروازه های سیستم دایک قبلاً نقص هایی را نشان داده است که به گفته مدیر، منعکس کننده یک مشکل طراحی سازه است، نه یک مشکل تعمیر و نگهداری. دادستانی باید در مورد سیستم حفاظت از سیل پایتخت تحقیق کند.

بسیاری اشاره می کنند که مورو دا مائوا نقش اساسی در حفاظت از شهر داشته استو آن بدون اوپورتو آلگره زیر آب خواهد بود“. با این حال، شایان ذکر است که نه تنها دیوار بخشی از یک سیستم حفاظت در برابر سیل است، که در آن عناصری مانند سیل گیر و پمپ در این قسمت از کار افتاده است، بلکه تنها بخشی از شهر در سطح سیل قرار دارد.

این مورد حداقل در خدمت انعکاس سیستم فعلی است که طی ۵۰ سال گذشته به روز رسانی مناسبی در طراحی خود نداشته است، سناریویی که در آن دانشمندان نسبت به بدتر شدن این نوع پدیده هشدار می دهند. به عبارت دیگر، عبرت از این رویداد غم انگیز باید ارزیابی جزئیات فنی در ارتباط با سیستم فعلی باشد، مانند بالا بردن تلمبه خانه ها برای خروج از سطح سیل یا تعمیر و نگهداری لاستیک های آب بندی از سیلاب های سیستم پورتو آلگره، و همچنین سیستم را به عنوان یک کل، در مقیاس های متعدد تقویت می کند.

شایان ذکر است که شهرداری‌های همسایه Canoas و São Leopoldo، و نه فقط پورتو آلگره، سیستم‌های حفاظت در برابر سیل خود را دارند که به دلایل دیگر نیز از کار افتادند. هر دو متحمل عواقب شدید سیل شدند.

در مقاله بعدی، اقداماتی برای کاهش مشکلات آینده و همچنین خطرات و فرصت‌های اقداماتی که در روند بازسازی شهر و ایالت ریو گراند دو سول انجام می‌شود، بررسی خواهیم کرد.