شاخص زیست‌‌‌پذیری شهرهای جهان، دریچه‌‌‌ای به سوی مطلوب‌‌‌ترین شهرهای جهان برای زندگی می‌‌‌گشاید و تصویری روشن از نقاط قوت و ضعف آنها ارائه می‌‌‌دهد. با این حال در سال ۲۰۲۴، شاهد تغییرات و جابه‌جایی‌‌‌هایی در میان مدعیان این عنوان بوده‌‌‌ایم. اروپای غربی در این رقابت خوش درخشیده و سه شهر دیگر از این منطقه – کپنهاگ، زوریخ و ژنو – به جمع ده شهر برتر راه یافته‌‌‌اند. ملبورن، تنها نماینده آسیا و اقیانوسیه در میان مدعیان، در جایگاه چهارم قرار گرفته است. دو شهر کانادایی، کلگری و ونکوور نیز در این جمع حضور دارند. با این حال، چالش‌‌‌هایی نیز در این میان به چشم می‌‌‌آید. سیدنی و ملبورن، دو شهر پیشرو استرالیا، به دلیل کمبود قابل‌توجه مسکن، رتبه خود را در این رده‌بندی از دست داده‌‌‌اند. تورنتو (کانادا) نیز به همین دلیل، پس از دو سال حضور در جمع ده شهر برتر، به رتبه ۱۲ سقوط کرده است.

اروپای غربی همچنان پیشتاز

اروپای غربی بار دیگر عنوان قابل سکونت‌‌‌ترین منطقه جهان را از آن خود کرد و در چهار دسته از پنج شاخص کلیدی شاخص جهانی زیست‌‌‌پذیری، پیشتاز است. این منطقه با امتیاز متوسط ۹۲ از ۱۰۰ برای ۳۰ شهر خود، عملکردی درخشان را به نمایش گذاشته است. با این حال، کاهش جزئی در امتیاز کلی این منطقه نسبت به سال گذشته مشاهده می‌شود. این افت، عمدتا به دلیل بدتر شدن وضعیت ثبات در برخی از کشورهای اروپای غربی، به‌ویژه به دلیل افزایش اعتراضات مخرب (مانند آنچه در آلمان، ایرلند و بلژیک رخ داده) و افزایش نرخ جرم و جنایت است. آمریکای شمالی، رقیب اصلی اروپای غربی، در رتبه دوم این رده‌بندی قرار گرفته و به طور متوسط ۹۰٫۵ امتیاز برای ۲۵ شهر خود کسب کرده است. این منطقه در زمینه آموزش عملکردی برتر دارد، اما امتیاز زیرساخت‌‌‌های آن به دلیل بحران مسکن در کانادا، از سال گذشته کاهش یافته است.

در مقابل، پنج منطقه دیگر این رده‌بندی، روندی رو به رشد را تجربه کرده‌‌‌اند. آسیا و اقیانوسیه در جایگاه سوم، تنها شاهد بهبودی اندک بوده است. اروپای شرقی اما در رتبه چهارم، به لطف پیشرفت‌‌‌های چشمگیر در حوزه‌‌‌های مراقبت‌‌‌های بهداشتی و آموزش، بیشترین جهش را داشته است. آمریکای لاتین، خاورمیانه و شمال آفریقا و جنوب صحرا نیز در بخش‌‌‌های سلامت و آموزش، امتیازات بالاتری را کسب کرده‌‌‌اند. با این حال، جنوب صحرای آفریقا همچنان با فاصله‌‌‌ای قابل‌توجه، کم‌‌‌قابلیت‌‌‌سکونت‌‌‌ترین منطقه جهان باقی مانده است. دمشق، پایتخت سوریه، همچنان به عنوان غیرقابل سکونت‌‌‌ترین شهر جهان شناخته می‌شود.

امتیاز دمشق در آخرین بررسی، تنها ۳۰٫۷ از ۱۰۰ بوده است که نشان‌‌‌دهنده وضعیتی بسیار نامناسب در زمینه‌‌‌هایی مانند ثبات و مراقبت‌‌‌های بهداشتی است. طرابلس در لیبی، دومین شهر با امتیاز پایین، با وجود فاصله‌‌‌ای تقریبا ده امتیازی، وضعیت بهتری نسبت به دمشق ندارد و از نظر ثبات نیز در شرایطی نامطلوب به سر می‌‌‌برد. نکته‌‌‌ای که بسیار نگران‌‌‌کننده است، ثابت ماندن امتیاز کلی چهار شهر انتهای جدول در مقایسه با سال گذشته است. این موضوع نشان می‌‌‌دهد که هیچ بهبودی در وضعیت زیست‌‌‌پذیری این شهرها رخ نداده و شرایط همچنان بحرانی باقی مانده است.

اما در سوی دیگر ماجرا، تل‌‌‌آویو (اسرائیل) با سقوطی قابل‌توجه، بیشترین افت رتبه را در این رده‌بندی به خود دیده است. کاهش امتیاز این شهر در بخش‌‌‌های ثبات، فرهنگ و محیط‌زیست، و زیرساخت، رتبه آن را از ۹۲ به ۱۱۲ تنزل داده است. احتمالا این افت رتبه، ناشی از خسارات ناشی از حمله حماس به اسرائیل در اکتبر ۲۰۲۳ و جنگ متعاقب آن علیه حماس در غزه است.

نمره زیست‌‌‌پذیری در سایه بحران‌‌‌ها

شاخص جهانی زیست‌‌‌پذیری در سال ۲۰۲۴، بهبودی جزئی را در میانگین امتیاز ۱۷۳ شهر مورد بررسی نشان می‌‌‌دهد. این امتیاز به ۷۶٫۱ از ۱۰۰ رسیده است، اما چالش‌‌‌های متعددی مانع از پیشرفتی چشمگیر شده‌‌‌اند. منازعات ژئوپلیتیک، ناآرامی‌‌‌های داخلی و بحران مسکن سایه‌‌‌ای بر سر قابلیت سکونت بسیاری از شهرها انداخته‌‌‌اند. درگیری در خاورمیانه، رتبه تل‌‌‌آویو را تنزل داده و جنگ در اوکراین همچنان کی‌‌‌یف را در میان ده شهر انتهای جدول نگه داشته است. افزایش اعتراضات در اروپا، از مسائل کشاورزی تا سیاست‌‌‌های مهاجرتی، به ثبات این منطقه آسیب زده است.

بحران هزینه‌‌‌های زندگی نیز همچنان گریبانگیر بسیاری از کشورهاست. هزینه‌‌‌های مسکن به عنوان یکی از سرسخت‌‌‌ترین عوامل تورم، بار سنگینی بر دوش مردم می‌‌‌گذارد. این وضعیت در استرالیا و کانادا به شدت نگران‌‌‌کننده است. در این کشورها، دسترسی به مسکن اجاره‌‌‌ای به پایین‌‌‌ترین سطح خود رسیده و قیمت خرید، به‌رغم افزایش نرخ بهره، همچنان در حال افزایش است. این امر، احساسات ضد مهاجرت را تشدید می‌‌‌کند. از زمان انجام نظرسنجی، ناآرامی‌‌‌های داخلی و تظاهرات در سراسر جهان، از جمله شورش‌‌‌ها در نومئا (کالدونیای جدید) و اعتراضات دانشجویی در ایالات متحده، افزایش یافته است. این موضوع نشان‌‌‌دهنده فشار فزاینده بر زیست‌‌‌پذیری است که بعید به نظر می‌رسد در آینده نزدیک کاهش یابد.