۲٫ پیشینه نظری و بررسی ادبیات

۳٫ مهاجرت بازگشت به صربستان

۴٫ مواد و روش ها

گروه هدف این تحقیق عودت کنندگانی هستند که به صربستان بازگشته اند. در این مقاله، مهاجران بازگشتی به افرادی گفته می شود که حداقل یک سال را در خارج از کشور گذرانده باشند و حداقل شش ماه پس از بازگشت در صربستان اقامت داشته باشند. چارچوب زمانی اقامت در خارج از کشور که به این شکل تنظیم شده است، اجازه می دهد تا تمایز خاصی بین مهاجران دایره ای و مهاجران بازگشتی ایجاد شود. با این حال، ذکر این نکته حائز اهمیت است که این چارچوب زمانی عودت‌کنندگانی را که در طول زندگی خود مهاجر دایره‌ای نبوده‌اند را مستثنی نمی‌کند، و همچنین به این معنا نیست که آنها دوباره در مهاجرت شرکت نخواهند کرد. از سوی دیگر، مدت اقامت در صربستان شش ماه پس از بازگشت، به نظر نویسندگان، از نقطه نظر ویژگی های فرآیند ادغام مجدد قابل توجه است.

بر اساس نظریه ها و تحقیقات قبلی، فرضیه های زیر در این مقاله ارائه شده است:

سوالات در نظرسنجی در چند بخش سازماندهی شده است. بر سوالاتی در مورد دلایل بازگشت، ادغام مجدد، و نیات ثانویه مهاجرت تاکید شد. با توجه به اهمیت عوامل مختلفی که روند مهاجرت بازگشت و ادغام مجدد را مشروط می‌کنند، پاسخ‌دهندگان می‌توانند پاسخ‌های متعددی را انتخاب کنند که نگرش‌ها و باورهای آن‌ها را در رابطه با سؤالات فردی در پرسشنامه خلاصه می‌کند. سؤالات زیر عمدتاً در اینجا مورد بحث قرار می گیرند:

داده های نظرسنجی با استفاده از آمار SPSS 23.0 پردازش شد. ابتدا سوالات پایه تحقیق با استفاده از آمار توصیفی و با تعیین فراوانی ها و درصدها بر اساس دسته بندی های تعریف شده پردازش شد. به دنبال آن، از روش آماری جداول متقابل برای بررسی رابطه بین متغیرهای خاص استفاده شد. اول و مهمتر از همه، ویژگی‌های اجتماعی-جمعیت‌شناختی پاسخ‌دهندگان با متغیرهای خاصی جدول‌بندی شد تا تفاوت‌های بین دسته‌های مختلف عودت‌کنندگان در چارچوب اهداف تعریف‌شده تحقیق مشخص شود.

در بخش دوم، مصاحبه ای نیمه ساختاریافته با گروه هدف پژوهش انجام شد. این شامل طیف گسترده ای از سوالات باز بود که امکان ارزیابی کافی از نگرش ها و نیات را فراهم می کرد که بررسی آنها با یک پرسشنامه بسته غیرممکن بود. به این ترتیب، یافته های تحقیق با داده های کیفی تکمیل شد که فرآیند مورد بررسی را از بسیاری جهات روشن می کرد. میانگین مدت مصاحبه ۴۰ دقیقه بود و مصاحبه با ۲۰ نفر از افراد عودت کننده انجام شد. بیشتر مصاحبه ها ضبط و رونویسی شد. این امر امکان مشاهده، ارائه و تحلیل دیدگاه ها و نظرات عمومی و اختصاصی پاسخ دهندگان را آسانتر می کرد. تجزیه و تحلیل مصاحبه ها از طریق نقل قول های انتخاب شده برای منعکس کننده زمینه کلی یافته های تحقیق ارائه می شود.

۵٫ نتایج

ویژگی مشترک همه پاسخ دهندگان این است که آنها در خارج از کشور زندگی و/یا کار کرده اند و پس از یک دوره زمانی معین به کشور مبدا خود بازگشته اند، در حالی که سایر عناصر روند مهاجرت آنها کم و بیش متفاوت است. با این حال، تفاوت هایی بین پاسخ دهندگان از نظر عواملی که آنها را برای بازگشت به صربستان ترغیب می کرد و تجربیات آنها از ادغام مجدد یافت شد. برخی از عودت‌کنندگان پس از بازگشت به صربستان با هیچ چالش عمده‌ای مواجه نشدند، در حالی که برخی دیگر با مشکلات خاصی مواجه بودند که در ادغام مجدد آنها اختلال ایجاد می‌کند. برای برخی از پاسخ دهندگان، بازگشت آخرین مرحله از چرخه مهاجرت است، در حالی که برای برخی دیگر، مرحله دیگری از تجربه مهاجرت آنهاست.

این مطالعه تفاوت های خاصی را در عوامل تشویق کننده بازگشت عودت کنندگان با ویژگی های اجتماعی و جمعیتی متفاوت نشان می دهد. به عنوان مثال، بازگشت زنان عمدتاً توسط شریک زندگی آغاز می شود، در حالی که بازگشت مردان عمدتاً با اشتیاق به کشور مبدأ و تمایل به گذراندن دوران بازنشستگی خود در صربستان است. همچنین مشخص شد که مهاجرت بازگشت پاسخ دهندگان جوان تر (جوانتر از ۴۵ سال) عمدتاً با بیش از یک عامل انگیزه دارد. یکی از پاسخ دهندگان در طول مصاحبه تاکید کرد که تصمیم به بازگشت گرفته است زیرا او یک قرارداد کاری چهار ساله دارد و همچنین به این دلیل که متوجه شده است که زندگی در خارج از کشور دور از خانواده و دوستان زندگی ای نیست که او می خواهد زندگی کند. یکی دیگر توضیح داد که عوامل اصلی بازگشت او، اشتیاق به کشور مبدا و همچنین فرزندان و همسرش بود که آغازگر بازگشت او بودند. برخی از افراد با تحصیلات عالی به دلیل تکمیل تحصیلات خود در خارج از کشور و اشتیاق به کشور مبدا بازگشتند.

مهاجرت بازگشت بازنشستگان – که نماینده گروه غالب عودت کنندگان در این مطالعه (۵۰٫۶٪) هستند – در درجه اول به دلیل تمایل به گذراندن دوران بازنشستگی خود در صربستان است. علاوه بر این، دلایل مهم دیگری که بر بازگشت آنها تأثیر می گذارد، اشتیاق به کشور مبدا و بازگشت آنها ناشی از تمایل شریک زندگی آنها به بازگشت است. تعدادی از پاسخ دهندگان منعکس کردند که زندگی آنها در خارج از کشور مسیری پر از چالش و دشواری است و بنابراین بازگشت به کشور مبدا به عنوان “نور انتهای تونل” تلقی می شود. برخی از بازنشستگان توضیح دادند که بازگشت خود به صربستان را بازگشت به جایی می‌دانستند که بتوانند پس از یک زندگی پرمشغله در خارج از کشور بهبود یابند.

می‌خواستم زودتر برگردم، اما به دلیل نیاز به پول، کارها را به تعویق انداختم. وقتی بازنشسته شدم دیگر بهانه ای نبود. آرامش و سکوت، خانه ام و نوشیدن قهوه در باغم هر روز صبح تمام چیزی بود که برای خودم می خواستم.»

(مرد، ۶۹)

اگرچه بسیاری از بازنشستگان عودت کننده از جنبه های خاصی از اقامت خود در خارج از کشور، به ویژه درآمد و/یا شرایط کاری خود ابراز رضایت کردند، اشتیاق برای آنچه که در صربستان به جا گذاشته بودند، کل سفر مهاجرت آنها را درگیر کرد. برخی از بازنشستگان به این دلیل بازگشتند که بازنشستگی آنها دیگر نمی توانست شرایطی را که در طول زندگی کاری خود از آن برخوردار بودند حفظ کند یا به این دلیل که شریک زندگی آنها تصمیم به بازگشت گرفت. بازنشستگانی که انگیزه بازگشت آنها از بازنشستگی اندک در خارج از کشور بود، تأکید کردند که با حقوق بازنشستگی خارجی در صربستان بسیار خوب زندگی می کنند. برخی از مستمری بگیران خاطرنشان کردند که بازگشت آنها با تصمیم شریکشان برای بازگشت آغاز شد و یکی از آنها تمایل بیشتری نسبت به دیگری برای بازگشت داشت. این یک دلیل رایج برای بازگشت در میان بازنشستگان زن بود.

شوهرم مدتها بود که می خواست از خارج برگردیم. دلش برای صربستان تنگ شده بود. من بیشتر طرفدار ماندن با فرزندان و نوه هایمان در سوئیس بودم. او اصرار داشت که با هم برگردیم.»

(زن، ۷۱)

نتایج نشان می دهد که بیش از ۹۰ درصد از پاسخ دهندگان پس از بازگشت به صربستان احساس می کنند که توسط جمعیت محلی پذیرفته شده اند. بسیاری از آنها اظهار داشتند که در طول اقامت خود در خارج از کشور در فعالیت های فراملی مانند تماس مکرر با خانواده، دوستان و اقوام شرکت کرده اند و به طور مکرر از کشور مبدا خود دیدن کرده اند. بنابراین، پس از بازگشت، اکثر پاسخ دهندگان روابط نزدیک خود را با دوستان خود از سر گرفتند و توضیح دادند که این واقعیت که آنها برای مدتی از زندگی خود در کشورهای مختلف زندگی می کردند، رابطه آنها را قطع نمی کرد. علاوه بر جمعیت محلی، عودت‌کنندگان اغلب با سایر عودت‌کنندگان معاشرت می‌کنند و دوست می‌شوند. این مطالعه نشان داده است که عودت کنندگان در مناطق روستایی در مقایسه با بازگشت کنندگان به مناطق شهری که سطح اجتماعی شدن آنها تا حدودی پایین تر است، اجتماعی هستند. مصاحبه با برخی از بازنشستگان نشان داد که درجه اجتماعی شدن به وضعیت سلامت آنها بستگی دارد. این امر به ویژه در برخی از پاسخ دهندگان بالای ۷۵ سال مشاهده شد و بنابراین هنگام معاشرت با دیگران تا حدی محدود بودند.

هنگامی که صحبت از چالش‌ها در روند ادغام مجدد می‌شود، نتایج نشان داد که اکثر پاسخ‌دهندگان (۶۲٫۸%) با نوعی مشکل مواجه بوده‌اند، در حالی که ۳۷٫۲% اظهار داشتند که پس از بازگشت به صربستان با هیچ مشکلی مواجه نشده‌اند. اکثر پاسخ دهندگان با مشکلات سیستم مراقبت بهداشتی ناکافی دست و پنجه نرم می کنند (۱۵٫۱%). مشخص شد که شایع ترین دلایل نارضایتی پاسخ دهندگان، لیست انتظار طولانی، نبود تجهیزات لازم در مراکز بهداشتی، درمانگاه های نامناسب و یا سازماندهی ضعیف کاری در مراکز بهداشتی درمانی است.

همچنین مشخص شد که چالش‌های ادغام مجدد اقتصادی اغلب بر دیگر جنبه‌های زندگی تأثیر می‌گذارند. یکی از مصاحبه شوندگان اظهار داشت که او و همسرش به دلیل درآمد کم و عدم امنیت شغلی برنامه ای برای گسترش خانواده ندارند. نارضایتی از شرایط کار پس از بازگشت یکی از چالش‌های پیش روی افراد، عمدتاً زنان بود. مشخص شد که زنان به طور کلی از شرایط کار در طول اقامت خود در خارج از کشور بیشتر از صربستان رضایت داشتند. برخی تأکید کردند که کارفرمایان در خارج از کشور بیشتر از کار آنها قدردانی می کنند و به اندازه کافی دستمزد دریافت می کنند، حتی اگر کار همیشه آسان نبود. برخی همچنین خاطرنشان کردند که اگرچه کار در صربستان به اندازه خارج از کشور دشوار است، اما به اندازه کافی دستمزد دریافت نمی کند. علاوه بر این، برخی از پاسخ دهندگان که در بخش خصوصی کار می کنند، نگرش سرپرستان نسبت به کارمندان را یکی از بزرگترین چالش هایی که در روند ادغام مجدد با آن مواجه هستند، ذکر کردند.

در خارج از کشور هم ایده آل نیست. می توانید بیشتر درآمد داشته باشید و بیشتر داشته باشید. اما من در صربستان فرزندان و همسر دارم. من حتی نمی توانم مثل گذشته سخت کار کنم… ۲۲ سال زمان زیادی است… به همین دلیل است که دیگر مهاجرت نمی کنم.

(مرد، ۵۷)

نتایج نشان می دهد که پاسخ دهندگان ۲۰ تا ۲۴ ساله و ۳۵ تا ۳۹ ساله و همچنین افراد دارای تحصیلات عالی بیشتر احتمال مهاجرت دارند. عودت کنندگان ۳۰ تا ۳۴ ساله و ۴۵ تا ۵۴ ساله بیشترین بلاتکلیفی را در مورد مهاجرت دوم دارند. زنان بیشتر از مردان تمایل به مهاجرت مجدد دارند. از سوی دیگر، ترکیبی از دلایل زیر به عنوان عامل اصلی مهاجرت مجدد خودنمایی می کند: ناتوانی در یافتن شغل در صربستان، امکان اشتغال در خارج از کشور و تمایل به یک تجربه جدید.

در حال حاضر، نمی دانم چه چیزی می تواند مرا اینجا نگه دارد. اوضاع مملکت از هر نظر بد است… آیا انسان باید در حاشیه جامعه زندگی کند؟»

(زن، ۳۷)

یک پیش نیاز مهم برای تشریح اقدامات با هدف پایداری مهاجرت بازگشت، تعریف شرایطی است که پاسخ دهندگان باید برای اقامت آنها در صربستان برآورده شوند. اول از همه، گروهی از عودت کنندگان اظهار داشتند که برای اقامت دائم آنها در صربستان باید چندین شرط وجود داشته باشد-یعنی این شامل ترکیبی از عوامل است که شامل امکان اشتغال، پیشرفت شغلی، استاندارد زندگی بهتر، بهبود شرایط است. وضعیت اقتصادی و احتمال درآمد بیشتر، به طوری که ۲۴٫۴ درصد از پاسخ دهندگان هر چهار عامل را در این امر نقش دارند. ۱۱ درصد از پاسخ دهندگان به بهبود استانداردهای زندگی اشاره کردند. همچنین مشخص شد که افراد دارای تحصیلات عالی تمایل بیشتری به ذکر بهبود در زمینه پتانسیل درآمد بالاتر و فرصت های پیشرفت شغلی به عنوان برخی از شرایطی دارند که برای ماندن دائمی آنها در صربستان باید حاصل شود. افراد با تحصیلات ابتدایی ناقص عمدتاً اظهار داشتند که بدون توجه به شرایط قصد دارند در صربستان بمانند.

۶٫ بحث

این مطالعه را می توان از منشور سه حوزه تعریف شده تحقیق با توجه به اهداف مقاله، مربوط به (۱) عوامل بازگشت، (۲) بررسی روند ادغام مجدد اجتماعی و اقتصادی و (۳) مشاهده کرد. شناسایی مقاصد عودت کنندگان در مورد مهاجرت ثانویه و عوامل مؤثر بر آنها، یعنی ویژگی پایداری مهاجرت بازگشت.

با این حال، ذکر این نکته ضروری است که دلایل خانوادگی در این تحقیق به شش عامل مهاجرت بازگشت (بازگشت توسط شریک زندگی، بازگشت توسط فرزندان و/یا والدین، مراقبت از کودکان در صربستان، مراقبت از والدین، ازدواج، طلاق) طبقه‌بندی شده است. . از این نظر، می توان نتیجه گرفت که در مجموع، تقریبا یک چهارم پاسخ دهندگان به دلایل خانوادگی (۲۴٫۳٪) به صربستان بازگشته اند. بنابراین، فرضیه ۱: مهاجرت بازگشتی پاسخ دهندگان به دلایل مختلفی انجام می شود که در میان آنها دلایل خانوادگی قوی ترین است پذیرفته شده است. با این حال، از آنجایی که تحقیقات نشان می دهد که مقوله دلایل خانوادگی بسیار گسترده است، لازم است محققان در مطالعات آتی تمرکز بیشتری بر تجزیه و تحلیل این موضوع با جزئیات بیشتری داشته باشند تا تصویر جامع تری از عوامل مهاجرت بازگشت ایجاد کنند. .

با توجه به عوامل مختلفی که بر مهاجرت بازگشت، ادغام مجدد و پایداری بازگشت تأثیر می‌گذارند، می‌توان نتیجه گرفت که تدوین فرآیند مهاجرت بازگشت در چارچوب یک نظریه ساده آسان نیست. همانطور که نتایج این تحقیق نشان داده است، برای مطالعات آتی توجه به ویژگی‌های اجتماعی-جمعیت‌شناختی بیشتر عودت‌کنندگان برای درک بهتر این فرآیند بسیار مهم است.

نتایج نشان می دهد که تفاوت های قابل توجهی بین ادغام مجدد اجتماعی و اقتصادی وجود دارد. تا آنجا که به ادغام مجدد اجتماعی مربوط می شود، عودت کنندگان معمولاً با هیچ مشکل عمده ای روبرو نیستند. برعکس، زندگی اجتماعی در صربستان اکثر آنها نسبتاً رضایت بخش است، و اکثر آنها توسط جمعیت محلی پذیرفته شده اند و بسیاری نیز به همین ترتیب درگیر فعالیت های اجتماعی مختلف هستند. از سوی دیگر، جنبه اقتصادی ادغام مجدد نیاز به توجه ویژه و تغییرات سیستمی دارد، زیرا برخی از عودت کنندگان ناتوانی در یافتن کار و نارضایتی از درآمد خود را گزارش کردند، که این نظر به ویژه در میان گروه سنی ۳۰ تا ۳۹ سال رایج است. مصاحبه شوندگان هنگام بحث در مورد مشکلاتی که پس از (دوباره) ورود به کشور مبدا با آن مواجه بودند، در درجه اول به چالش هایی در زمینه مراقبت های بهداشتی اشاره کردند. در این رابطه، فرضیه ۲: پاسخ دهندگان در ادغام مجدد اجتماعی و اقتصادی با چالش هایی روبرو هستند تا حدی پذیرفته شده است.

ذکر این نکته حائز اهمیت است که نتایج ارائه شده در اینجا نشان دهنده تفاوت در تجربه پس از مهاجرت بین بازنشستگان بازگشته از یک سو و جوانان عودت کننده از سوی دیگر است.

دسته اول عمدتاً شامل افرادی است که در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ مهاجرت کرده اند. این افراد عودت کننده ای هستند که تمام یا قسمت زیادی از زندگی کاری خود را در خارج از کشور گذرانده اند. بازنشستگان بازگشته از شرایط زندگی در صربستان رضایت بیشتری دارند و قصد ندارند دوباره به خارج از کشور مهاجرت کنند. اکثر آنها بیش از یک دهه را در خارج از کشور گذرانده اند، مقدار مشخصی از سرمایه مالی را به دست آورده اند و حقوق بازنشستگی (عمدتا خارجی) دارند که آنها را قادر می سازد زندگی بی دغدغه تری در صربستان داشته باشند. این عودت کنندگان معمولاً تمایلی به مشارکت در ایجاد یک تجارت یا رسیدگی به مسائل مربوط به توسعه خودگردانی محلی ندارند. آنها عمدتاً در بازسازی خانه / ملک خود سرمایه گذاری می کنند و / یا در مواردی که اعضای خانواده آنها در صربستان زندگی می کنند بسیار مایل هستند که از نظر مالی به آنها کمک کنند.

دسته دوم عودت کنندگان شامل افرادی است که بعدها، عمدتاً در دهه های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ یا در آغاز قرن بیست و یکم مهاجرت کردند. عواملی که منجر به بازگشت این دسته از مهاجران شده است نسبت به پاسخ دهندگان گروه اول متنوع تر است. در بیشتر موارد، انگیزه بازگشت آنها توسط چندین عامل مختلف انجام می شود. مسلماً عوامل کشش و فشار متعددی مانند مراقبت از کودکان در صربستان، بازگشت توسط فرزندان و/یا والدین و فسخ قرارداد کاری به عنوان عوامل مهم برای بازگشت این دسته از پاسخ دهندگان ذکر شده است. حسرت وطن از جایگاه ویژه ای برخوردار است و معمولاً در ترکیب با سایر عوامل ذکر شده مرتبط است. عودت کنندگان از این دسته اغلب با چالش هایی در روند ادغام مجدد مواجه هستند. رایج ترین چالش های ادغام مجدد اقتصادی به ناتوانی در یافتن شغل یا نارضایتی از شرایط کاری/درآمد مربوط می شود. این افراد کمتر در حل مشکلات جامعه خود مشارکت می کنند. در عین حال، آنها به احتمال زیاد قصد دارند دوباره به خارج از کشور بروند، به خصوص افراد دارای تحصیلات عالی، در حالی که بسیاری از آنها در مورد ماندن یا عدم ماندن خود تصمیمی ندارند. با این حال، حتی در بین این دسته از عودت کنندگان نیز باید بین دسته های خاصی به ویژه از نظر مشخصات تحصیلی و فعالیت اقتصادی تمایز قائل شد. بدیهی است که در این شرایط باید اقدامات مناسبی برای رفع نیازهای آنها در فرآیند ادغام مجدد انجام شود.

با توجه به اینکه برخی از پاسخ دهندگان تمایل خود را برای مهاجرت مجدد اعلام کردند، این تحقیق تایید می کند که این نوع مهاجرت می تواند ماهیت موقتی داشته باشد. با این حال، تحقیق به همین ترتیب نشان می دهد که رضایت از کیفیت زندگی پس از بازگشت برای فرآیند مهاجرت بازگشت پایدار بسیار مهم است، بنابراین فرضیه ۳ را تأیید می کند: پاسخ دهندگانی که بیشترین رضایت را از کیفیت زندگی در صربستان دارند، کمترین احتمال مهاجرت مجدد را دارند. بر این اساس بررسی عناصر کیفیت زندگی عودت‌کنندگان که در تحقیقات بیشتر می‌تواند بهبود یابد و با تدابیر سیاستی توجه ویژه‌ای به این امر داشته باشیم، بسیار مهم است، زیرا بدیهی است که مهاجرت بازگشت پایدار از این طریق محقق می‌شود. تلاش برای ایجاد و تقویت شرایطی که بر پایداری مهاجرت بازگشت تأثیر می گذارد، باید بخشی جدایی ناپذیر از سیاست مدیریت مهاجرت بازگشتی باشد، با این فرض که هدف کشور مبدا حفظ جمعیتی است که از خارج بازگشته اند.

۷٫ نتیجه گیری

مهاجرت جمعیت، به عنوان فرآیندی که مستقیماً بر توسعه جمعیتی و اجتماعی-اقتصادی کشور تأثیر می گذارد، موضوعی از اهمیت ملی در صربستان است. مهاجرت برگشتی یکی از فرآیندهای مهاجرتی اصلی در جمهوری صربستان در قرن بیست و یکم است. سیاست جمهوری صربستان در زمینه مدیریت مهاجرت بازگشتی با هدف ایجاد و حفظ همکاری با دیاسپورا و تشویق مهاجرت بازگشته است. با این حال، تحقیقات در مورد این موضوع هنوز به طور جامع در صربستان انجام نشده است، به ویژه در مورد ادغام مجدد عودت کنندگان، به عنوان مثال، ویژگی های مشارکت آنها در حوزه های اجتماعی-اقتصادی در کشور مبدا. بنابراین، این سوال نه تنها در مورد آشنایی سیاستگذاران با جمعیت عودت کننده و ادغام مجدد آنها، بلکه در مورد میزان آگاهی عودت کنندگان از حقوق خود و کمک هایی که صربستان به عنوان کشور مبدأ می تواند به آنها ارائه دهد، مطرح می شود.

مهاجران بازگشته در کشورهایی که مانند صربستان با ویژگی های جمعیتی نامطلوب مواجه هستند، می توانند پتانسیل جمعیتی قابل توجهی داشته باشند و عاملی در تغییر وضعیت جمعیتی موجود باشند. داده های سرشماری نشان می دهد که اکثر مردانی که به صربستان باز می گردند، کسانی هستند که دارای مدرک دبیرستان هستند و کسانی که پس از بازگشت وارد کار نمی شوند. با توجه به ساختار سنی، گروه سنی ۶۵+ متمایز است که تقریباً یک سوم کل عودت کنندگان را تشکیل می دهد. در این شرایط مهاجرت بازگشتی را می توان از نظر افزایش جمعیت کلی نگریست. با این حال، واضح است که سهم کلی مهاجران بازگشتی در توسعه جمعیتی تنها در صورتی حاصل می شود که افراد جوان و بارور به میزان بیشتری در مهاجرت بازگشت مشارکت کنند. بر این اساس، سیاست‌های بازگشت باید ویژگی‌های اجتماعی-جمعیت‌شناختی این افراد را در نظر گرفته و بر تشویق مهاجران جوان به بازگشت تأکید کند، در حالی که همزمان برای ایجاد شرایطی در داخل کشور تلاش می‌کند که بازگشت را ترویج و تداوم بخشد.

این مقاله بینشی اساسی در مورد فرآیند مهاجرت بازگشت و خود فرآیند ادغام مجدد ارائه می دهد. این یکی از اولین تلاش های تحقیقاتی در صربستان در مورد موضوع ادغام مجدد است، بنابراین فضای زیادی برای مطالعه دقیق تر این موضوع در دوره آینده فراهم می کند. تحقیقات آتی نیز باید یک قدم فراتر رفته و پیشینه فرآیند مهاجرت بازگشت را بررسی کند، یعنی تأثیر سایر عناصر چرخه مهاجرت (مهاجرت و مهاجرت) را بر روند مهاجرت بازگشت مشخص کند. شناسایی رابطه بین عوامل مهاجرت و فرآیند ادغام در کشور میزبان با توجه به مهاجرت بازگشتی می تواند ابعاد جدیدی از این فرآیند را روشن کند. به همین ترتیب، مهم است که به نیاز به انجام تحقیقات در صربستان اشاره کنیم که شامل نمونه بزرگتری از جوانان عودت کننده باشد و تمرکز بیشتری بر روند ادغام مجدد آنها داشته باشد، که به طور قابل توجهی به توسعه ادبیات در این زمینه مطالعاتی کمک می کند.